Benieuwd naar hoe je het kubb spel correct speelt? In dit artikel ontdek je alle essentiële spelregels van dit populaire Scandinavische werpspel. We leggen uit wat kubb juist is, hoe het spel werkt, wat je nodig hebt om eraan te beginnen én waar je een set kan kopen. Ook kom je alles te weten over de geschiedenis, voordelen en Belgische toernooien. Zo ben je helemaal klaar om je eigen kubb match te organiseren!
Wat is een kubb spel?
Kubb is een traditioneel Scandinavisch buitenspel waarbij twee teams proberen elkaars houten blokken (kubbs) omver te gooien met houten stokken, om uiteindelijk de koning in het midden van het speelveld te kunnen veroveren.
Het spel is afkomstig van het Zweedse eiland Gotland en wordt vaak vergeleken met werpspellen zoals bowlen en hoefijzerwerpen. Vanwege de mix van strategie en mikprecisie staat het ook bekend als Viking schaak. Hoewel er geen historisch bewijs bestaat dat het door de Vikingen zelf werd gespeeld, draagt deze bijnaam bij aan de mythische uitstraling van het spel. In België wint kubb de laatste jaren sterk aan populariteit. Zowel in steden als op campings zie je groepen familie of vrienden die fanatiek kubb spelen. Het is een perfect voorbeeld van een spel dat sport, plezier en tactiek combineert voor alle leeftijden.
Hoe werkt een kubb spel?
Bij kubb proberen twee teams beurtelings elkaars kubbs om te gooien met werpstokken, waarbij veldkubbs eerst moeten worden uitgeschakeld voordat baselijnkubbs worden aangevallen. Nadat alle kubbs van de tegenstander zijn omgegooid, mag de koning worden aangevallen om het spel te winnen.
Het spel wordt gespeeld op een veld van 8 bij 5 meter. Beide teams beginnen met vijf houten kubbs aan hun zijde. In het midden van het veld staat de koning. Iedere speler werpt onderhands met houten werpstokken naar de kubbs van het andere team. Kubbs die omvallen, worden naar de speelhelft van de tegenstander teruggegooid en daar als veldkubbs rechtop geplaatst. Die stap brengt meteen strategische keuzes met zich mee: de tegenpartij kiest waar zij de kubbs plaatsen zolang ze aan de regels voldoen, bijvoorbeeld minimaal een werpstoklengte van de koning verwijderd.
Veldkubbs moeten in een volgende beurt eerst worden omgegooid voordat spelers dezelfde set werpstokken naar de achterlijn-kubbs mogen richten. Lukt dat, dan gaat het team verder met het uitschakelen van de baselijnkubbs. Het spel eindigt wanneer je bij een schone lei (alle kubbs van de tegenstander plat) de koning neerhaalt – niet eerder, anders verlies je.
Welke spelregels gelden bij het kubb spel?
De basisregels van kubb zijn: onderhands werpen van de stokken, omgeworpen kubbs worden veldkubbs op de tegenstanders helft, veldkubbs moeten eerst worden omgegooid voordat baselijnkubbs worden aangevallen, en de koning mag alleen worden omgegooid als alle kubbs van de tegenstander zijn gevallen.
Het speelveld meet officieel 8 meter lang en 5 meter breed en wordt aangeduid met vier hoekpaaltjes. Wanneer een kubb bij het teruggooien de grenslijn raakt, bepaalt de 50%-regel of deze ‘in’ of ‘uit’ is. Dus als meer dan de helft van de kubb binnen het vak valt, is deze geldig.
Wordt een kubb tweemaal fout gegooid, dan mag het andere team deze vrij opstellen op hun helft (maar minimaal op een werpstok afstand van de koning). Elke misstap bij het werpen verhoogt dus het risico van een betere positie voor de tegenstander.
Een belangrijk spelmoment is het per ongeluk omgooien van de koning. In dat geval eindigt het spel direct en verliest het team dat de overtreding begaat. De fasering van het spel – van veldkubbs, naar basiskubbs en dan de koning – geldt voor iedere beurt.
Waar kun je een kubb spel kopen in België?
In België kun je kubb spelsets kopen bij speelgoedwinkels zoals Fun, sportwinkels zoals Decathlon, tuincentra, online webshops zoals bol.com en Amazon, en gespecialiseerde bordspelwinkels in grotere steden.
Daarnaast zijn er ook ambachtelijke houtbewerkers in Vlaanderen die kubb sets maken uit duurzaam hout, wat ideaal is voor frequente buitengebruik. De prijzen variëren tussen €20 voor een basismodel tot €80 of meer voor een handgemaakte houten set met draagtas, hoekpaaltjes en spelregels inbegrepen. Let bij aankoop op de kwaliteit van het hout (bijv. beuk of rubberhout), de afwerkingen (geen splinters) en meegeleverde accessoires. Duurzame sets zijn beter bestand tegen vocht en intensief gebruik, vooral bij dagelijks buiten spelen of toernooien.
Wat zit er in een kubb spelset?
Een standaard kubb spelset bevat 10 kleine kubbs (houten blokken), 1 koning (groter blok), 6 werpstokken, 4 hoekpaaltjes om het speelveld af te bakenen, een draagtas of -net, en een handleiding met de spelregels.
De standaardafmetingen zijn 15 cm hoog voor kubbs en 30 cm voor de koning, met een doorsnede van ongeveer 7 cm. Er wordt vaak rubberhout of elzenhout gebruikt vanwege hun duurzaamheid en gewicht.
Er zijn sets verkrijgbaar van eenvoudige versies voor kinderen tot gepolijste premiumsets. Bekijk het verschil in onderstaande tabel:
| Type set | Geschikt voor | Houtsoort | Prijs (gemiddeld) | Extra’s |
|---|---|---|---|---|
| Budgetset | Kinderen en beginners | Spar of grenen | €20 – €30 | Basisvorm, geen tas |
| Standaardset | Gezinnen | Rubberhout | €35 – €50 | Draagtasje, regels |
| Premium/Toernooi | Fanatieke spelers | Beukenhout | €60 – €90 | Gegraveerde stukken |
Denk eraan om houten sets nog even te behandelen met een olie of lak als je ze buiten laat liggen, zo verleng je de levensduur aanzienlijk.
Hoeveel spelers kun je hebben bij een kubb spel?
Kubb kan gespeeld worden met minimaal 2 en maximaal 12 spelers, doorgaans verdeeld in twee gelijkwaardige teams. Het is ook mogelijk om 1-tegen-1 te spelen of teams van 2 tot 6 spelers te vormen.
Met meer spelers verdeel je de werpbeurten binnen elk team gelijkmatig, wat de wachttijd verlaagt en de teamdynamiek verbetert. Voor beginners is 2 of 3 spelers per team ideaal: je blijft actief en leert het spel snel.
Kleinere teams zorgen voor meer concentratie bij elke worp. Grotere teams ervaren dan weer meer gezelligheid en groepsgevoel. Bij toernooien zijn 6-tegen-6 wedstrijden niet ongewoon. Als je een kubb toernooi organiseert, zorg er dan voor dat het aantal speeltijden afgestemd is op de teamgroottes, want hoe meer spelers, hoe trager de speldynamiek.
Hoe lang duurt een potje kubb?
Een gemiddeld potje kubb duurt tussen de 30 en 60 minuten, maar dit kan variëren afhankelijk van de ervaring van de spelers, de grootte van de teams, en de speelstrategie die wordt toegepast.
Beginnende spelers zullen vaak langer spelen, doordat worpen minder precies zijn. Ook het aantal deelnemers speelt een rol: hoe meer spelers, hoe langer de beurten duren.
Weersomstandigheden – denk aan wind of regen – kunnen het werpen moeilijker maken, wat impact heeft op de duur. In toernooien wordt vaak een tijdslimiet van 45 minuten gehanteerd. Je kan het spel versnellen door een duidelijke beurtvolgorde af te spreken en niet te lang te talmen met de opstelling van veldkubbs.
Wat is de geschiedenis van het kubb spel?
Kubb wordt vaak geassocieerd met de Vikingen, maar historisch bewijs hiervoor ontbreekt. Het spel in zijn huidige vorm dateert uit de jaren 1910-1920 op het Zweedse eiland Gotland. Sinds de jaren ’90 heeft het spel internationale bekendheid verworven met jaarlijkse wereldkampioenschappen.
De gedachte dat het spel door Vikingen werd gespeeld is aantrekkelijk, maar vermoedelijk fout. Wat wél zeker is, is dat de moderne versie op Gotland ontstond uit het volksvermaak “kägelkrig” (kegeloorlog).
Vanaf de jaren ’90 werd kubb actief gepromoot via scholen, jeugdverenigingen en lokale zomercompetities, vooral in Frankrijk, Duitsland en België. In 1995 vond het eerste wereldkampioenschap plaats in Rone, Zweden.
In België kende het spel zijn opmars via zomerse scoutskampen en festivals. Sinds 2008 worden hier regionale en nationale kampioenschappen georganiseerd.
Wat zijn de voordelen van kubb spelen?
Kubb spelen biedt diverse voordelen: het bevordert sociale interactie, verbetert hand-oog coördinatie, stimuleert strategisch denken, zorgt voor lichaamsbeweging in de buitenlucht, en is toegankelijk voor mensen van alle leeftijden en fysieke capaciteiten.
Het is een laagdrempelig spel, ideaal voor intergenerationeel spelen tussen kinderen, ouders en grootouders. De zachte fysieke inspanning helpt bij balans en motoriek, terwijl je intussen nadenkt over positie, volgorde en strategie.
Doordat kubb buiten gespeeld wordt, geniet je van frisse lucht, zonlicht en beweging – factoren die positief bijdragen aan je mentale welzijn. En niet onbelangrijk: het sociale aspect zorgt voor verbondenheid, plezier en samenwerking, net als bij gezelschapsspellen zoals “wat doet een hond de hele dag”.
Welke variaties en toernooien van kubb bestaan er in België?
In België worden diverse kubb varianten gespeeld, waaronder teamkubb, nummerkubb en snelkubb. Daarnaast zijn er verschillende toernooien zoals het Belgisch Kampioenschap Kubb, regionale competities en lokale evenementen die gedurende het voorjaar en de zomer plaatsvinden.
Nummerkubb, ook wel “Kubb 1000” genoemd, werkt met genummerde kubbs en een puntensysteem. Hier telt precisie méér dan snelheid.
Snelkubb daarentegen vereist korte, snelle matchen van maximaal 15 minuten. Dit is populair op schoolpleinen en in verenigingen.
Enkele bekende Belgische toernooien zijn:
- Belgisch Kampioenschap Kubb (BK Kubb – jaarlijks in juli)
- Kubb4Kids (voor kinderen en families)
- Regionale tornooien in Gent, Leuven, Mechelen en Hasselt
In Vlaanderen kun je lid worden van clubs zoals Kubb Leuven, De Werpstokkers en Kubb Aalst. Veel van deze organisaties delen spelers op niveau en bieden trainingen en wedstrijden op recreatief en competitief niveau.
Wil je meedoen? Volg de sociale media van de clubs of schrijf je in via evenementendagen van gemeentelijke sportdiensten. Zo ben je er op tijd bij voor een zalige kubb-zomer!